Hóa chất Natri Metabisunfit (Na2S2O5) – Chất bảo quản, chống oxy hóa hàng đầu 

Natri Metabisunfit (Na2S2O5), còn được biết đến với mã phụ gia thực phẩm E223, là một hợp chất vô cơ quan trọng được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp. Với vai trò là một chất bảo quản, chất chống oxy hóa, chất tẩy trắng và chất khử Clo hiệu quả, Na2S2O5 là một hóa chất không thể thiếu trong chế biến thực phẩm, xử lý nước, dệt may, và nhiều lĩnh vực khác. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về các đặc tính, công dụng và lưu ý an toàn khi sử dụng hóa chất quan trọng này.

Natri Metabisunfit (Na2S2O5) là gì?

• Tên hóa học (IUPAC): Sodium Metabisulfite (Natri Metabisunfit)

• Tên thường gọi: Natri Meta, Metabisulfite Natri, Natri Pyrosunfit

• Mã phụ gia thực phẩm: E223

• Công thức hóa học: Na₂S₂O₅

• CAS Number: 7681-57-4

• UN Number: 2693

• Xuất xứ: Thái Lan (Thailand)

• Hàm lượng: ≥ 98%

• Quy cách đóng gói: 25 kg/bao (bao PP có lớp lót PE)

• Điều kiện kinh doanh, sử dụng hóa chất Natri Metabisunfit:

• Là một phụ gia thực phẩm được phép sử dụng có điều kiện và giới hạn liều lượng theo Thông tư 24/2019/TT-BYT của Bộ Y Tế và các văn bản sửa đổi, bổ sung.

• Là hóa chất công nghiệp cần tuân thủ các quy định về an toàn hóa chất trong sản xuất, tồn trữ và vận chuyển.

Tính chất và thông tin kỹ thuật của Natri Metabisunfit (Na2S2O5) 

2.1 Tính chất vật lý & hóa học 

Natri metabisulfite dạng bột

 

• Ngoại quan: Dạng bột tinh thể màu trắng hoặc hơi ngả vàng.

• Mùi: Có mùi hắc đặc trưng của lưu huỳnh đioxit (SO₂), đặc biệt khi tiếp xúc với không khí ẩm hoặc axit.

• Khối lượng mol: 190.107 g/mol

• Tỷ trọng: Khoảng 1.48 g/cm³

• Độ hòa tan: Tan tốt trong nước (tạo thành natri bisunfit, NaHSO₃), tan trong glycerol, ít tan trong ethanol.

• Độ pH: Dung dịch 1% trong nước có độ pH từ 4.0 - 5.5 (có tính axit).

• Tính chất hóa học quan trọng: Khi hòa tan trong nước hoặc trong môi trường axit, Natri Metabisunfit giải phóng khí SO₂, đây chính là tác nhân chính cho các hoạt tính của nó: Na2​S2​O5​+H2​O⇌2NaHSO3​ Khi có axit, hoặc tự thủy phân, SO₂ được giải phóng: 2NaHSO3​⇌Na2​SO3​+H2​O+SO2​↑ Chính khí SO₂ này có tác dụng kháng khuẩn, chống oxy hóa và tẩy trắng mạnh mẽ.

2.2 Bảng Tiêu chuẩn Kỹ thuật (TCCS) tham khảo của Natri Metabisunfit Thái Lan

Thông số kiểm tra	Yêu cầu kỹ thuật (Specification) - Food Grade
Hàm lượng Na₂S₂O₅ (Purity)	≥ 98.0%
Hàm lượng Lưu huỳnh Đioxit (SO₂)	≥ 65.0%
Sắt (Fe)	≤ 10 ppm (mg/kg)
Chì (Pb)	≤ 2 ppm (mg/kg)
Asen (As)	≤ 1 ppm (mg/kg)
Chất không tan trong nước (Insoluble Matter)	≤ 0.05%
Độ trong của dung dịch 10%	Trong suốt, không vẩn đục

 

Lưu ý: Đây là bảng tiêu chuẩn tham khảo, các chỉ tiêu có thể thay đổi tùy theo nhà sản xuất và lô hàng cụ thể.

Ứng dụng của Natri Metabisunfit (Na2S2O5) trong đời sống và công nghiệp 

Nhờ khả năng giải phóng SO₂, Natri Metabisunfit có rất nhiều ứng dụng đa dạng và thiết thực.

3.1 Phụ gia thực phẩm (E223) – Ứng dụng quan trọng nhất 

Đây là lĩnh vực ứng dụng rộng rãi nhất của Na₂S₂O₅, với hai vai trò chính:

• Chất bảo quản & Kháng khuẩn: Khí SO₂ được giải phóng có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn, nấm men và nấm mốc, giúp kéo dài thời gian sử dụng của sản phẩm.

• Chất chống oxy hóa & Chống hóa nâu: Na₂S₂O₅ ngăn chặn các phản ứng oxy hóa bởi enzyme (như polyphenol oxidase), giúp giữ được màu sắc tươi sáng tự nhiên của sản phẩm, chống lại hiện tượng thâm đen, hóa nâu.

• Ứng dụng cụ thể:

• Thủy hải sản: Đặc biệt quan trọng trong bảo quản tôm, giúp ngăn chặn hiện tượng đốm đen (melanosis) trên vỏ tôm sau khi thu hoạch, giữ cho tôm có màu sắc tươi ngon.

• Rau củ quả: Bảo quản trái cây sấy khô (mơ, mận, nho), nước ép trái cây, khoai tây chiên, ngăn sản phẩm bị sẫm màu.

• Sản xuất rượu vang và bia: Ức chế vi sinh vật không mong muốn và chống oxy hóa cho rượu.

• Sản xuất tinh bột, bún, phở, mì sợi: Đóng vai trò là chất tẩy trắng, giúp sản phẩm có màu trắng sáng hơn và kéo dài thời gian bảo quản.

• Lưu ý quan trọng: Việc sử dụng Na₂S₂O₅ trong thực phẩm phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định của Bộ Y Tế về liều lượng tối đa cho phép đối với từng loại sản phẩm cụ thể để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.

3.2 Ngành xử lý nước và nước thải 

Natri Metabisunfit là một chất khử Clo (dechlorination) cực kỳ hiệu quả và kinh tế.

• Cơ chế: Nó phản ứng nhanh chóng với Clo dư tự do (Cl₂) và Chloramine (NH₂Cl) trong nước, chuyển chúng thành các ion Clorua (Cl⁻) vô hại. Na2​S2​O5​+2Cl2​+3H2​O→2NaHSO4​+4HCl

• Ứng dụng:

• Khử Clo dư trong nước sinh hoạt trước khi đưa vào sử dụng.

• Loại bỏ Clo trong nước cấp cho các hệ thống lọc RO để bảo vệ màng lọc.

• Xử lý nước thải công nghiệp (dệt nhuộm, giấy) trước khi xả ra môi trường.

• Điều chỉnh nước trong nuôi trồng thủy sản.

3.3 Chất tẩy trắng trong công nghiệp 

Khả năng khử mạnh của Na₂S₂O₅ làm cho nó trở thành một chất tẩy trắng hiệu quả.

• Ngành giấy và bột giấy: Tẩy trắng bột giấy, bột gỗ cơ học.

• Ngành dệt may: Tẩy trắng len, sợi bông, sợi đay trước khi nhuộm.

• Ngành sản xuất Kaolin: Tẩy trắng đất sét Kaolin để sử dụng trong gốm sứ và giấy.

3.4 Ngành dược phẩm và mỹ phẩm 

• Dược phẩm: Được sử dụng làm tá dược chống oxy hóa để bảo vệ các hoạt chất dễ bị oxy hóa trong thuốc tiêm, thuốc uống.

• Mỹ phẩm: Đóng vai trò là chất bảo quản, chất chống oxy hóa trong một số công thức kem dưỡng, sản phẩm chăm sóc tóc.

3.5 Các ứng dụng công nghiệp khác 

• Nhiếp ảnh: Dùng trong thành phần của thuốc định hình (fixer).

• Công nghiệp hóa chất: Làm chất khử trong nhiều phản ứng tổng hợp hữu cơ.

• Khai khoáng: Dùng làm chất ức chế trong quá trình tuyển nổi quặng, hoặc để xử lý cyanua trong quá trình chiết xuất vàng.

• Chất tẩy rửa: Là thành phần trong một số chất tẩy rửa chuyên dụng, ví dụ như làm sạch màng lọc RO.

Hướng dẫn sử dụng và Lưu ý an toàn khi dùng Natri Metabisunfit 

4.1 Hướng dẫn sử dụng cơ bản 

• Luôn hòa tan Natri Metabisunfit vào nước trước khi sử dụng để dung dịch được phân tán đồng đều.

• Luôn tính toán và sử dụng đúng liều lượng theo khuyến cáo kỹ thuật hoặc quy định của cơ quan chức năng (đặc biệt trong thực phẩm và xử lý nước).

• Thực hiện trong khu vực thông thoáng để tránh hít phải khí SO₂.

4.2 Lưu ý về an toàn 

• Gây kích ứng hô hấp: Hít phải bụi hoặc khí SO₂ có thể gây kích ứng mạnh đường hô hấp, ho, khó thở. Những người bị hen suyễn rất nhạy cảm với SO₂. Luôn đeo khẩu trang chống bụi/mặt nạ phòng độc phù hợp.

• Gây kích ứng da và mắt: Tiếp xúc trực tiếp có thể gây kích ứng, mẩn đỏ. Luôn mang găng tay chống hóa chất và kính bảo hộ.

• Bảo quản:

• Để ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm cao.

• Đậy kín bao bì sau khi sử dụng để tránh sản phẩm bị vón cục và oxy hóa.

• Để xa tầm tay trẻ em, xa nguồn thực phẩm, và đặc biệt là xa các chất axit mạnh (vì sẽ phản ứng sinh ra khí SO₂ rất nhanh) và các chất oxy hóa mạnh.

• Sơ cứu:

• Nếu hít phải: Di chuyển nạn nhân đến nơi không khí trong lành. Nếu khó thở, cần sự trợ giúp y tế.

• Nếu tiếp xúc với da: Rửa sạch ngay lập tức bằng nhiều nước và xà phòng.

• Nếu tiếp xúc với mắt: Rửa ngay bằng nước sạch trong ít nhất 15 phút và đến cơ sở y tế.